حال مردم با خریدهای قسطی در شب عید خوب می شود؟

به گزارش اقتصادنیوز روزنامه هم میهن نوشت: افت توان خرید از طرح‌های دولت هم پیداست. اجرای طرح فجرانه برای تامین 11 قلم از کالاهای اساسی مورد نیاز مردم با قیمت سال 1401 و طرح وام 20 میلیون تومانی با شعار “دستی‌بگیر برای تامین مایحتاج شب عید” نشان می‌دهد مردم برای خرید نیازهای اولیه خود دچار تنگناهای مالی هستند.

هرچند که اگر به این آمارها و طرح‌ها هم رجوع نکنیم؛ چهره بازار گویای این واقعیت هست.

مشاهده‌ها نشان می‌دهد که بازار از مردم خالی نشده اما چهره بازار رنگ‌پریده شده است. مغازه‌ها خالی نیست؛ ایرانی‌ها هنوز به سبک و سیاق پیشینیان خود سعی می‌کنند سال جدید را نونوار آغاز کنند اما کاهش توان خریدشان اجازه نمی‌دهد مانند سال‌های گذشته بریز و بپاش سال نو داشته باشند.

 لباس‌فروشی‌ها هنوز هم پررفت‌وآمد است اما کاسبان می‌گویند که شور و شوق سال‌های پیش دیگر میان مردم نیست. البته تنها این اصناف نیستند که از نبود مشتری عید شکایت دارند. برخی اصناف دیگر مانند موبایل‌فروشی‌ها، لوازم‌یدکی‌خودروفروش‌ها و لوازم‌خانگی‌فروش‌ها از کم شدن مشتریان خود گلایه می‌کنند.

به گفته آنان مردم خرید قسطی را جایگزین خرید نقدی کرده‌اند تا فشار کمتری به آنان وارد شود. از سوی دیگر دولت هم با تشویق مردم به خرید اقساطی، این وضعیت را تشدید کرده است. در واقع مردم ترجیح می‌دهند به جای اینکه همه هزینه‌ها را یکجا پرداخت کنند، سود بیشتری بر روی خرید خود دهند اما کل پول کالا یا خدمات خریداری‌شده را یکجا ندهند.

برخی دیگر از کسبه هم از رونق خرید ابزار و لوازم دست‌دوم خبر می‌دهند. به گفته آنان برخی از مردم تمایل بیشتری به خرید اجناس استوک ارزان‌قیمت‌تر نشان می‌دهند زیرا خرید کالای درجه یک، برای‌شان گرانبها می‌شود.

نقش تورم

البته تورم در اقتصاد ایران پدیده جدیدی نیست و مردم سال‌هاست با آن دست به گریبان هستند. به همین دلیل هم منطقاً نباید رفتار خریداران تغییر کند. البته اگر دولت در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد یا دولت هاشمی‌رفسنجانی با تورم درگیر بود؛ باید در نظر داشت که آن زمان دوره اوج قیمتی نفت بود. شاید به همین دلیل مردم فشار تورم را بسیار کمتر از سال‌های اخیر احساس می‌کردند و مشکلات تورم این‌قدر به چشم مردم عادی هم نمی‌آمد. حالا که خبری از پول نفت نیست، مردم هم فشار بیشتری از تورم متحمل می‌شوند.

آمارها چه می‌گویند؟

مشاهده آمارهای شبکه شاپرک نشان می‌دهد که مبلغ تراکنش‌های بانکی در 10 ماهه امسال از تورم اعلام‌شده عقب‌تر بوده است. منبع این اعداد گزارش‌های بانک مرکزی است و برای مقایسه رشد مبالغ تراکنش‌ها، تورم نقطه به نقطه مرکز آمار مورد استفاده قرار گرفته است.

براساس اعلام بانک مرکزی در سه ماه آبان، آذر و دی با وجود رشد اسمی مبلغ تراکنش‌های انجام‌شده که به ترتیب 21، 25 و 24 درصد بوده است اما با احتساب تورم نقطه به نقطه این سه ماه با 39، 40 و 38 درصد، عملاً قدرت خرید مردم افت داشته است.

در دی‌ماه یک هزار و 55 هزار میلیارد تومان در مجموع در شبکه پرداخت تراکنش انجام شده که با وجود رشد اسمی 24 درصد اما با احتساب تورم عملاً میزان خرید مردم 13 درصد از ماه مشابه سال قبل کمتر بوده است.

وام تارا برای خریدهای شب عید

گواه دیگر کاهش قدرت خرید مردم، افزایش تبلیغات گسترده برای وام‌دهی است. اگر در گذشته مردم وام می‌خواستند تا کالاهای بادوام خریداری کنند یا به فکر خرید مسکن بودند، امروز دیگر کارکرد وام این نیست. این ادعا دو شاهد دارد. یکی اطلاعیه جدید وزارت کار درباره کالابرگ‌های الکترونیکی و دیگری وزارت کار، اخیراً اطلاعیه‌ای منتشر کرده و در آن طرح کالابرگ الکترونیکی با عنوان «طرح فجرانه» را معرفی کرده است. آن‌طور که این وزارت‌خانه توضیح داده این طرح در راستای حمایت مضاعف از سبد غذایی خانوار یارانه‌بگیر با اولویت خانوار دهک‌های پایین جامعه (اول تا هفتم) از ۱۷ بهمن‌ماه امسال آغاز و تا ۱۷ اردیبهشت‌ماه سال آینده ادامه دارد. بنا بر اطلاعیه وزارت کار، اعتبار خرید ۱۱ قلم کالابرگ از ۱۲۰ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان افزایش می‌یابد. نکته قابل توجه هم اینکه ۱۱ قلم مذکور، شامل یازده قلم کالای اساسی شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم‌مرغ و حبوبات است. یعنی دقیقاً سبد پروتئین و لبنیات مردم کشور.

از سوی دیگر هم تبلیغات گسترده اپلیکیشنی با نام «تارا» در سطح شهر نیز از کم‌توانی مردم در خریدهای روزمره خبر می‌دهد. اگرچه خریدهای اعتباری در سطح دنیا در حال افزایش است و استفاده از «Credit card»، روشی مرسوم برای پرداخت در اکثر کشورهای توسعه‌یافته دنیاست اما در ایران ماجرا کمی متفاوت‌تر است. طرح‌های پرداخت اعتباری در ایران مربوط به تامین مایحتاج روزمره می‌شوند. در واقع فرد که نمی‌تواند هزینه نیازهای ضروری خود را بپردازد، از پرداخت اعتباری استفاده می‌کند. اصلاً شعار خود «تارا» هم همین است: «قرض نگیر، از تارا دستی بگیر». به جز همه این‌ها، تارا شامل فروشگاه‌هایی که کالاهای سوپرمارکتی ارائه می‌دهند، می‌شود.

یعنی دقیقاً نیازهای روزمره و مایحتاج اولیه زندگی. به همین دلیل هم پربیراه نیست اگر بگوییم، که مردم برای تامین نیازهای روزمره خود هم به سختی و دردسر افتاده‌اند. دولت هم به‌جای اینکه مشکل را از اساس رفع و رجوع کند به فکر دخالت در بازارها، سرکوب قیمت‌ها و ارائه طرح‌هایی مانند فجرانه است.